Okul dediğin...!

Eğitim sistemimizi "okullar çocuklara ne kazandırmalı?" diye düşünerek gözden geçirmeliyiz. "Okul, çocukları hayata hazırlayan yerdir" bakış açısıyla, sanki yaşamdan kopuk, kendine has bir bilgi labarotuvarı canlanıyor insanın aklında. Antagonist eğitimciler arasında okullar için kullanılan benzetmelerden biri de; Kendine has kuralları ve çalışma prensibi olan ön kapıdan ham maddenin verilip, arka kapıdan istenen özellikte ürünlerin alındığı bir fabrika benzetmesi. Biz öğretmenler fabrikada kendi  bandımızdan çıkacak  ürünün sadece kalitesi ile ilgileniyoruz. Ne kadar iyi okuyabiliyor, matematikte ne kadar iyi gibi. Öğretmenleri suçlamak değil amacım, ancak gücü ve yetkisi olup da çözüm bulması gereken fakat sadece şikayet eden kişilerin de sorumlu oldukları yadsınamaz bir gerçek.

Okul hayata hazırlayan yer değil, okul hayatın kendisidir. Öyle olmalıdır. Okulun güvenli ortamında hayatı deneyimlemeye devam eden, potansiyelini ortaya çıkaran, kendini farkeden çocuk için ayrıca hayata hazırlanmaya gerek yoktur.  Maalesef okullar hem eğitim sistemi hem de fiziksel yapı açısından hayattan kopuk dizayn edildiği için bu misyonu gerçekleştirmiyor.

Okullarda çocukları farklı açılardan geliştirecek ortamlar sunmak yerine, onları tek bir açıdan geliştirmeye çalışıyoruz ve bunu yaparken de onların hiçbirşey bilmeden okula geldiklerini varsayıyoruz. Sadece ne öğreteceğimize takılıyor (müfredat), belki içimizden eğitime duyarlı olanlarımız biraz ileri giderek, çocuklarımıza nasıl öğreteceğimize kafa yoruyoruz. Çocuklarımızın okulda, dersleri konusunda ne kadar başarılı(!) olduklarını yani fabrikadan çıkan ürünün kalitesini görmek için bir derecelendirme sistemi kullanıyoruz. Çocukları notlar vererek ölçüyor, biçiyor, değerlendiriyor, sıralıyor, etiketliyor ve komplike bir insanı tek bir göstergeye indirgiyoruz. Gerçekçi olmayan hatta hiç uygun bulmadığım not sistemi ile çocukların başarısını değerlendirdiğimizi zannede duralım, asıl şuna dikkat çekmek istiyorum, okulda sadece müfredat, ders, öğretim yok, biz görmezden gelsek de okulda çocuk sadece zihinsel işlevleriyle değil, duyguları, sosyalliği, tercihleri, ilgileri, kızgınlıkları, problemleri ile var.

Öyle bir okul olsun ki; öğrenciler 100'lük, 60'lık diye sıralanmasın. Neler öğrenebileceği çocuklara seçenek olarak sunulsun. Öğretmek amaç olmasın, keyifli öğrenme ortamları sunmak amaç olsun. Okulda derslik yerine atölyeler olsun. Atölye deyince sadece marangozluk gelmesin akla, neden iletişim atölyesi olmasın mesela? Öğrenciler istedikleri atölyelere katılarak sertifika alsınlar. Böylece yıl sonunda çocukların notları değil, çeşitli alanlarda yeterliliklerini gösteren sertifikaları olsun. Bu sistemin benzeri Almanya'da bazı okul öncesi eğitim kurumlarında uygulanıyor, bunlar gerçek dışı fanteziler değil. Uyarlaması yapılarak okul sistemine de katılabilir. Okullarda kurulacak atölyeler bölgenin özelliklerine de hitap edecek şekilde dizayn edilsin. Bunun için elbette merkezi yapıdan yerel yönetimlere inisiyatif tanınan bir yapıya geçilmesi gerek. Tüm bunlar için okul mimarisi hayatın küçük bir kopyası olacak şekilde planlanmalı. Bütün illerde, semtlerde birbirinin benzeri, soğuk, kasvetli, tek tip okullar var. Okulların kendine has kimliği, kişiliği yok, ne öğretmen ne de öğrenci için bir cazibesi yok. Okul dış mimarisiyle, iç dizaynıyla çocuk dostu, eğlenceli, renkli, informal öğrenme ortamlarını teşvik edici bir ortam olmalı, çocuğun hem aklına hem ruhuna hitap etmeli. Okul dediğin gidilmeyince eksikliğini hissettirmeli.
 

İnternette kısa bir araştırmadan sonra farklı konseptte tasarlanmış pekçok okula rastladım. Buyrun buradan... okulunuzu nasıl alırsınız?

Fransa Bobigny İlkokulu

Çin Dalian İlkokulu

                                      

İngiltere Kingsmead İlkokulu

Washington Machais İlkokulu

Fransa Paris bir ilkokul

Seattle Epiphany İlkokulu

LosAngeles'da bir lise

Söğütlüçeşme Bilgievi

Dış mimarisi farklı tasarlanmış okulların iç dizaynları da oldukça farklı:

Çin Dalian İlkokulu

Çin Dalian İlkokulu

İngiltere Kingsmead İlkokulu

Kingsmead İO. hol yemek piş.alanı

Fin. Riverview Elementary School

Finlandiya Riverview Elemantary School

Seattle Epiphany İlkokulu

Orestad Lisesi

Orestad lisesi

Paris'te bir ilkokul

Avusturalya'da bir ilkokul

Avusturalya'da bir ilkokul

Okullardan bazılarının kütüphaneleri:

İngiltere Stoke Newington

Washington Machais İlkokulu

Avusturalya'da bir ilkokul

Finlandiya Riverview Elemantary School

Kantin demeye dilim varmıyor; mutfak, kafetarya demek daha olası:

Seattle Epiphany İlkokulu

Finlandiya'da okulların kantinleri genelde böyle

Finlandiya'da genelde kantinler

İngiltere Stoke Newington kantini

Okulların bahçeleri:

Finlandiya Riverview İO

Washington Machais İO

İtalya'da bir İO

Almanya Rheinland-Pfalz eyaletinde okul öncesi eğitim sistemi Türkiye'deki eğitim sisteminden farklı mı?

Okul öncesi eğitim alanında çalışan öğretmenler olarak araştırma ve gözlem yapmak için Almanya'nın Rheinland-Pfalz eyaletine gittik. Burada aktaracağım gözlemlerimin tamamen kişisel olduğunu, birlikte gittiğim arkadaşlarımın farklı gözlem ve yorumları olabileceğinin altını çizmek istiyorum. Ayrıca çeviri hataları olabilir, böyle bir durumda yorum kısmında fikrinizi belirtebilirsiniz.

Genel yapı nasıl?

Anaokullarını gezmeden önce eyaletin eğitim sistemi hakkında genel bilgilendirme yapılan bir toplantıya katıldık. Aldığımız bilgileri kısaca derlersem; Rheinland-Pflaz eyaletinde okul öncesi eğitim Entegrasyon, Aile, Çocuk, Gençlik ve Kadın Bakanlığı'na (Ministerium für Integration, Familie, Kinder, Jugend und Frauen: Bakanlığın sitesini incelemek isterseniz buradan yapabilirsiniz)  bağlı.  Eğitime ayrılan bütçe 674.000.000 Euro. Bunun 500.000.000 Euro'su (yazım hatası yok) sadece okul öncesi eğitime ayrılıyor. 32.000.000 Euro'su da mültecilerin eğitim ihtiyaçlarına ayrılan kısmı. Bakanlık çalışmalarını belediyeler ve belediyelerin 'Gençlik Daire Birimleri' ile birlikte sürdürüyor. Okul öncesi eğitim ihtiyaçlarını çalışan annelerin sayısına göre belirliyor ve bu amaçla yine belediyelerle işbirliği yapıyor.

Her çocuğun 1 yaşından sonra okul öncesi eğitimden yararlanma hakkı var ve bu haklar anayasa ile korunuyor. 2 yaşından itibaren ise aileler sadece yemek bedelini ödeyerek çocuklarını bu haktan ücretsiz olarak faydalandırabiliyor. Bu eyalette anaokulundan üniversiteye kadar tüm devlet okulları ücretsiz, özel okullar ücret alıyor ancak özel okul sayısı çok az. Okul öncesi eğitim zorunlu olmadığı halde 3 yaş ve üzeri çocuklarda okullaşma oranı %100. Anaokulları yarım (8.00-14.00) ve tam gün olarak hizmet veriyor. Burada kısa bir parantez açalım, ders bitiminden itibaren 'etüd' diyebileceğimiz bir sistem ile ilkokul da tam güne çıkarılmaya çalışılıyor.
 

Okul öncesi eğitimin bağlı olduğu Aile, Çocuk, Gençlik ve Kadın bakanlığı aynı zamanda gençlerin istihdamı ve faşizm, istismar ve medyanın olumsuz etkilerinden korunması konularında da çalışıyor. Bu amaçla sinema filmlerinin, TV'de gösterilecek her türlü film ve çizgi filmlerin incelenmesinden de sorumlu olan bakanlıktan onay almadan hiçbir film yayına giremiyor. Bu arada bana ilginç gelen, bu eyalette 27 yaşına kadar bireyler hukuk önünde genç olarak kabul ediliyor.

 

Çok kültürlü, çok dilli bir yapısı olan Rheinland-Pfalz'da okul öncesi eğitimde dil sorunu nasıl çözülüyor?

Her çocuğun okul öncesi eğitimden faydalanmasının anayasal bir hak olması gibi dil eğitiminden yararlanması da anayasal bir hak. Bunun anlamı aile çocuğunu anaokuluna yazdıramaz ya da dil eğitimi aldıramazsa mahkemeye gidebiliyor. Anaokullarında dil eğitiminin çok önemli olmasının iki geçerli nedeni var; birincisi Rheinland-Pfalz eyaleti Fransa, Belçika ve Lüksemburg'a sınırı olmasından dolayı çok kültürlü bir yapıya sahip. İkincisi ise dili anlama, kullanma becerilerinin zihinsel gelişim için gerekli olduğu düşüncesi. Anaokullarında dil eğitimine 6 milyon Euro'luk bir bütçe ayrılıyor ve bu kaynak Belediyelerin Gençlik Dairelerine veriliyor, oradan anaokullarının ihtiyaçlarına göre anaokullarına dağıtılıyor.

 

Anaokullarında dil eğitimi, bu konuda özel eğitim almış kişiler tarafından ayrı bir program ile yürütülüyor. Mülteci çocukların Almanca'sının gelişmesi için kullanılan bu program ile çocukların Almanya'daki yaşama uyumları desteklenirken, bir yandan da anaokullarında yabancı kökenli çocukların kendi kültürlerini ve dillerini de geliştirmelerine yönelik çalışmalar yapılıyor. Her eyaletin kendi dil eğitim programı var ancak 2013-2014 yılında tüm eyaletler ortak bir dil gelişimi projesi üzerinde çalışmaya başlamışlar. (İhtiyaç halinde) çocukların anaokulundan ilkokula geçişe hazır olup olmadığına dil, akademik, psikolojik gelişimlerini değerlendirmede özel eğitim almış tıp doktorları karar veriyor.

 

Özel eğitime ihtiyacı olan çocuklar okul öncesi eğitime nasıl dahil oluyor?

Özel eğitime ihtiyacı olan çocuklar yaşıtlarıyla aynı sınıflarda eğitim alıyorlar. Bizdeki kaynaştırma sistemi uygulanıyor. Ancak bizde uygulanmayıp orada uygulanan bir şey var ki, umarım bir gün ülkemde de hayata geçer: kaynaştırma öğrencisi olan sınıflara ayrıca bir özel eğitim öğretmeni veriliyor. Bu öğretmene 'gölge öğretmen' deniyor.

 

Yasal düzenlemeler nasıl?

Yakın zamanda eğitimcilerden gelen talepler üzerine okul müdürleri ile bakanlık yetkilileri bir araya gelerek,  okul binasının özellikleri, anaokulu açmak için gerekli şartlar, kültürlerarası çalışmalar, dil eğitimi, çocuk sayısı ve personel sayısı konusundaki oranların belirlenmesi, sağlık önlemleri gibi genel konulardan oluşan bir düzenleme yapıp, bu düzenlemeyi kitapçık haline getiriyorlar. Okul öncesi eğitimcileri bağlayan tek şey bu kitapçıkta belirlenen şartlar. Okullar personel ücretlerinin devlet tarafından karşılanmasını istiyorlarsa bu şartları taşımak zorundalar. Yasal düzenlemelere buradan ulaşabilirsiniz.
 

Okul öncesinde eğitimin içeriği nedir?

Okul öncesi eğitimde, eğitimin içeriği yani bizim sistemimizde var olan şekliyle söylersek kazanımlar belirlenmiş değil, standart bir program yok. Her anaokulu neyi, nasıl öğreteceğine karar vermede insiyatif sahibi. Önceden belirlenmiş kazanımlar yok, ders planları yok.

• Öğretmenler neyi nasıl öğreteceğine nasıl karar veriyorlar?
• Çocuklara bir kazanım verme gayeleri yok mu?
• Gün boyu yapacakları etkinlikleri neye göre planlıyorlar?
• Etkinlik planlamadan mı derse giriyorlar?
• Eğer öyleyse bütün gün çocuklar okulda ne yapıyor?

Tüm bunları da sonraki yazımda ele alayım...


Not: Buraya kadar okuduklarınız hakkında neler düşündüğünüzü merak ediyorum. Varsa yorumlarınızı buradan, faceden, twitterdan yapabilirsiniz.

'Midemiz nasıl çalışır?' konusunda okul öncesi çocuklar için evde basit bir deney

Oğlum Ege anasınıfına gidiyor. "Midemiz nasıl çalışır?" konusunda bir sunum hazırlayıp derste sunması için birlikte bir hazırlık yapmamız gerekiyordu. Biz de anne baba olarak ne yapacağımızı düşünmeye başladık. Kısa bir araştırmadan sonra bu konuda bir etkinlik yapmaya ve bunu videoya çekip okula yollamaya karar verdik. Önce Ege'ye sorduk, onayını aldıktan sonra birlikte hem deneyimizi yaptık, hem de yaparken konu hakkında konuştuk.

Etkinlikte kullandığımız malzemeler:

Mideyi temsilen şeffaf bir naylon poşet.
Kusmuk yapmak için yarım muz, iki parça bisküvi, biraz havuç
Mide asidini temsilen sirke ya da limon suyu

Malzemeleri teker teker poşetin içine attık. 

 Poşetin ağzını bağladık, 'midemizde yiyecekler ezilir' diyerek ellerimizle mıncıkladık.

 

Bu noktadan sonra 'ıyy! çok iğrenç, anne sen aç poşeti' diyerek görev bana verildi. Buraya kadar eğlenceli geçen etkinliğimiz sonunda çok gerçekçi görünen bir kusmuk elde ettik.

 

 

Sonrasında Ege 'yiyecekler popomuza kadar gider' diyerek boşaltım sistemine geçiş yapıyordu ki...:) Etkinliğimiz bitti. Kaydını okula gönderdik. Ege'den aldığımız geribildirime göre son yorum 6 yaş grubunda bir hayli rağbet görmüş :)

Ödev konusunda yapılmış bilimsel araştırmalar ne diyor?

Eğitim sistemimizi çocuğun sadece akademik gelişimi açısından değil, aynı zamanda psikososyal gelişimi açısından ele almak  ve eğitime eleştirel bakmak gerektiğini düşünüyorum. Bu yazıyı kaleme almamın sebebi ev ödevlerinin öğrenme üzerindeki etkisini irdelemek ve bu sayede veliler ve öğretmenler tarafından ödevlerin sorgulanmasını sağlamaktır. 

Ödev dendiğinde ilk akla gelen ev ödevleridir ancak eğitim sistemimizde temelde 4 tür ödev vardır.

1. Yardımcı ders kitapları
2. Günlük ev ödevleri 
3. Proje çalışmaları: öğrencilerin araştırma yapma becerilerine yönelik uzun süreli çalışmalar.
4. Performans ödevleri: Bu uygulamanın amacı, proje çalışmalarındaki sürecin okulda gerçekleştirilmesi ve bu sayede öğrencilerin geliştirdikleri becerilerin öğretmen tarafından gözlenmesidir fakat uygulamaya ödev formatında girmiştir (Berberoğlu, 2008).

Öğretmen ve velilerin, yerleşik bir uygulama olan ödevler konusunda katı inançları olabileceğinin farkındayım. Birçok öğretmen ve velinin okulda görülen derslerin ödevlerle evde pekiştirilmesinin öğrenmeyi kalıcı kılacağına, sorumluluk duygusunu geliştireceğine ve başarıyı arttıracağına inandıklarını biliyorum. Peki, gerçekten öyle mi? Eğer öyleyse ev ödevlerinin verilme sıklığı, uzunluğu gibi noktalar önemli mi? Uzun süreli proje ödevleri gerçekten öğrenmeyi sağlamada etkili mi? Bu soruların cevabını bulmak için önce araştırmalarda ulaşılan sonuçlardan, sonrasında bu sonuçları nasıl yorumladığımdan bahsedeceğim.

Proje çalışmaları:

• “Türkiye’nin de katıldığı uluslararası Okuma Becerilerinde Gelişim-PIRLS verileri incelendiğinde 4.sınıf öğrencilerinin proje yapma sıklığı ile okuma becerileri arasında olumsuz bir ilişki bulunmuştur(yani daha çok proje yaptıkça öğrencilerin okuma becerisindeki başarı düşmüş)…. Türk öğrenciler okudukları hakkında bireysel veya grup projesi…gibi etkinlikleri ortalama olarak haftada 1-2, AB üyesi ülke öğrencileri aynı etkinlikleri ortalama olarak ayda 1-2 kez yapmaktadırlar. Buradan da anlaşıldığı üzere gelişmiş ülkelerde eğitim ilkokul düzeyinde çok fazla proje tabanlı yürütülmemektedir”(Aktaran: Berberoğlu, 2008,s. 50-51).
• “…Aynı şekilde yabancı literatürde de proje tabanlı uzun ödevlerle matematik dersindeki başarı arasındaki ilişki ilköğretim 2. kademede ters yönde bulunmuştur(şöyle de diyebiliriz; daha çok proje ödevi yapan öğrencilerin matematik başarısı düşük çıkmış)”(Akt: Berberoğlu,2008.s.50).
• “…TIMSS’ de 8. sınıf öğrencilerinin Matematik ve Fen Bilgisi başarıları ile gerçekleştirdikleri proje çalışmaları değerlendirildiğinde; öğrenme ile proje ödevleri arasında olumsuz ilişki gözlenmiştir”(Akt: Berberoğlu,2008, s.51).

Sonuç olarak proje çalışmaları ile akademik başarı arasında yurt içi ve yurt dışında yapılan araştırmalarda olumlu bir ilişki bulunamamıştır. Hatta verilen proje ödevlerinin sıklığı arttıkça öğrenci başarısının düştüğü görülmüştür.

Performans ödevleri ile ilgili olarak yapılan deneysel çalışmalar, performans ödevlerinin öğrenmeye katkısı olduğunu gösteriyor ancak “…her aşamasının uzmanlarca kontrol edildiği ve uygulayıcılara sürekli geri bildirim verildiği deneysel ortamın ülke genelinde sağlanamayacağı açıktır. Bu nedenle deneysel çalışma bulguları ile karar vermek, ülke koşullarında uygulamanın nasıl yapıldığını görmezden gelmek anlamına gelecektir”(Berberoğlu,2008).

Günlük ödev miktarı ya da süresi arttıkça öğrenme daha çok gerçekleşmekte midir? 

• 1986-1992 yıllarında yapılmış bazı çalışmalar ödeve ayrılan süreyle başarı arasında olumlu bir ilişki olduğunu söylemekteyken (Cooper, 1989a; Walberg, Fraser & Welch, 1986; Epstein, 1988; Keith & Cool, 1992), bazı çalışmalar da olumlu bir ilişkinin olmadığını (Check & Ziebell 1980) veya bu ilişkinin nedensellikle açıklanamayacağını (Van Voorhis, 2003) belirtmektedir. 2000’li yıllarda yapılan araştırmalara göre ise ev ödevinin, ilköğretim düzeyinde hiçbir katkı sağlamadığı, ortaöğretim düzeyinde sınırlı miktarda verilmesi halinde bir miktar yararlı olduğu (Cooper ve diğerleri, 2006), daha az ödevin başarıya daha çok katkı sağladığı (Hallam, 2004) ve küçük yaştaki öğrenciler için (3-12. sınıf) beslenme gibi ders dışı etmenlerin; akademik başarı üzerinde ödevden daha etkili olabildiği (Bennett & Kalish, 2006) ileri sürülmektedir. Ayrıca Kohn’a (2006a) göre, ödevin yararlı olduğu algısı, yararlı olacağına ilişkin beklentilerden kaynaklanmaktadır (Akt:Turanlı,2009,s.130).  
• 
  
• “…Milli Eğitim Bakanlığı’nın yürüttüğü Öğrenci Başarısını Belirleme Sınavı (OBBS) çalışmalarında temel eğitim ikinci kademe düzeyinde günlük ödev sıklığındaki artışın akademik başarı ile ilişkisi olmadığı görülmüştür… TIMSS ve PIRLS çalışmalarında da bulunduğu gibi öğrencilere çok ödev vermek öğrenmeye yardımcı olmamaktadır… Ödev miktarı ile başarı arasında ilköğretimin birinci kademesinde herhangi bir ilişki çıkmazken, ikinci kademede çok az olumlu ilişki bulunmaktadır (0,07 korelasyon). Lisede ise bu ilişki biraz daha artmaktadır(0,25 korelasyon) (Akt: Berberoğlu, 2008, s.51). Yine bir diğer çalışmada ödevin öğrenci başarısı üzerine pozitif etkisi, yüksek okul ve kolej düzeyinde rapor edilmiştir (Doyle ve Barbar; Fehrman, Keith ve Reimers). Diğer çalışmalarda, ödev üzerinde harcanan zamanın öğrenci başarısında bir farklılık yaratmadığı ve öğrencilerin ödeve yönelik tutumları ile ödev miktarı arasında negatif bir ilişki olduğu bulunmuştur.(Akt:Gür,2003).   

• “Uzun ödevlerin olumsuz etkileri başka araştırmacılar tarafından da rapor edilmiştir. Özellikle ilköğretimin ikinci kademesinde yapılan bir çalışmada uzun ödevlerle matematik dersindeki başarı arasında ters yönde ilişkiler bulunmuştur… Bu araştırmalardaki genel eğilimler özellikle ilköğretimin birinci yarısında ödevlerin başarıya olumlu katkısı bulunmadığı yönündedir. Öğrencilerin sınıf düzeyi arttıkça miktarı ayarlanmış ödevlerin çok az da olsa olumlu katkıları olabilmektedir. Büyük sınıflarda ödeve ayrılan zamanın günde bir-iki saatten az olduğu durumlarda başarı üzerinde olumlu etkiler görülmekte, bunun üzerine çıkıldığında etki olumsuz olmakta, altına inildiğinde ise başarı üzerinde bir katkı sağlanamamaktadır. TIMSS sonuçlarına göre ödevi daha az vurgulayan öğretmenlerin öğrencileri çok ödev veren öğretmenlerin öğrencilerinden daha başarılı çıkmaktadır. En yüksek matematik başarısı ödeve haftada 1-1,5 saat zaman ayıran öğrencilerde bulunmaktadır. Türkiye’de de Matematikte en başarılı çocukların haftada bir Matematik ödevi yapanlar olduğu rapor edilmektedir” (Akt: Berberoğlu,2008, s.51). 
• 
  
• “Ödev verilecekse ayrılacak süre konusunda, 1. sınıf için 10 dakika ve sonraki her sınıf için 10 dakika daha eklenerek hesaplanması (Cooper, 2001) veya ilk üç yıl 20-30 dakika ve sonraki üç yıl ise 30-60 dakika olacak şekilde planlanması önerilmektedir (Van Voorhis, 2004). Fakat bu, tüm ödevlere ayrılacak süredir. Oldukça farklı bir yaklaşımla Strother (1984) ilköğretim öğrencilerinin günde en az bir saat, ortaöğretim öğrencilerinin ise en az iki saat ödev yapmasını önermektedir”(Akt: Gür,2003).

Derste ödevlerin kontrol edilmesi öğrenmeyi geliştirir mi?

“…Araştırmalar ders saatlerinin gerek öğretmen gerekse öğrenciler tarafından ödevin değerlendirilip geri bildirim verilmesi amacıyla kullanılmasının başarı üzerinde olumlu etkisi olmadığını göstermektedir…. Matematik başarısı ile de olumsuz ilişkisi vardır... TIMSS verileri kullanılarak geniş çapta yapılan bir çalışmada bu uygulamaları yapan ülkelerin matematik başarı düzeyi, bu uygulamaları yapmayan ülkelerden daha düşük çıkmaktadır. Benzer bulgular Türkiye için de rapor edilmiştir”(Akt: Berberoğlu, 2008, s,51-52).

Ailenin ödevlere katılımı öğrenci başarısını olumlu yönde arttırmakta mıdır?

“…Bu konu çok araştırılmamış olsa da ailelerin çocuklarının ödevlerine katılımı ile çocukların akademik başarıları arasında eksi yönde ilişkiler ilgili literatürde rapor edilmektedir. Bu durumda aile desteğini en azından günümüz koşullarında savunmak bilimsel bir temele dayanmamaktadır… Öğrenci aile iletişiminin genellikle evde gerginlik konusu olan ödev dışındaki alanlarda sağlıklı bir şekilde kurulması beklenmelidir. …Derste verilen ödev ve proje kanalı ile çocuk-aile ilişkisinin kurulmaya çalışılması uzun dönemde aile içinde gergin ve sağlıksız bir iletişimin gelişmesine neden olabilmektedir (Akt:Berberoğlu,2008,s.52).

Sonuç olarak, günümüzde verilen şekliyle ödevlerin öğrenme üzerinde herhangi bir olumlu etkisi olmadığını görüyoruz. Ortak görüş (küçük yaş gruplarında ) anasınıfı ve ilkokulda verilen ödevlerin öğrenmeyi pekiştirmediği, dolayısıyla başarı üzerinde olumlu bir etki yaratmadığı, üst sınıflarda(kolej ve üzeri) ise sınırlı miktarda verilen az ödevin istatistiksel olarak anlam ifade etmeyecek düzeyde öğrenmeye katkı sağladığı yönündedir.

Her öğrencinin kendi seviyesine ve öğrenme stillerine uygun bireysel ödevler verilmediği de bilinen bir gerçekken, sürekli tekrardan ibaret olan ya da test (soru-cevap) şeklinde verilen, üst düzey düşünme becerilerini kullanarak değil, ezber bilginin kağıda aktarılmasını isteyen ödevler ve proje çalışmaları öğrenciye öğrenme anlamında hiçbir şey katmamaktadır. Aksine öğrencileri öğrenmekten, yazmaktan, okumaktan soğutmakta (bu yazıda yer vermedim ama öğrencilerin ödeve ilişkin algılamalarını içeren araştırmalara çok rahat ulaşabilirsiniz.), çocukların oyun için ayıracağı zamanı ağır ödev yükleriyle geçirmesine neden olmaktadır. 

Oysa biliyoruz ki çocuk oynarken, yaşarken öğrenir ve kişiliği yaşantı yoluyla gelişir, bu nedenle çok değerli olan bu zamanı eğitsel bir değeri olmayan ödevlerle harcaması oldukça üzücüdür. Bir diğer görüş de ödev sayesinde çocuk ve ailenin birlikte zaman geçirmesidir. Elbette aile çocukla birlikte zaman geçirmeli ancak bunun ders dışında bir aktivite ile gerçekleşmesi yönünde çaba harcanmalıdır. Bilindiği gibi ödev yapılan saatler, çocuk ve ebeveynler arasında kaliteli zaman diliminden çok gergin anlar olarak yaşanmaktadır. 

Farklı okul seviyelerinde çalışmış bir psikolojik danışman olarak şunu söyleyebilirim ki; okul öncesi dönemde çocuklarına hiçbir sorumluluk vermeyen, okula başlayınca çocuktan sadece ders çalışmasını/başarılı olmasını bekleyen ailelerin sayısı hiç de az değildir. Bu anlayış çoğunlukla çocuklarımızda notlara ve başarıya aşırı önem verme olarak görülmektedir. Günlük yaşam akışında ailelerin çocuklarına ayırabildikleri zaman oldukça azken, bu zamanın da ödeve ayrılması maalesef pedagojik olarak sakıncaları olan bu anlayışı daha da güçlendirmektedir.

Ödevlerin sorumluluk kazandırdığı iddiasına gelince; çocuk tarafından tek başına tamamlanması mümkün olmayacak şekilde, bilgi ve becerisinin üstünde, çok miktarda verilen, tek tip ödevler ya veliler tarafından çocuğa yaptırılmakta, ya da daha kötüsü kendileri tarafından yapılmaktadır. Bu noktada kaldırabileceğinden fazla ödev yükü nedeniyle, bir işe başlayıp bitirebilme becerisini gösterme şansı bulamayan çocukta sorumluluk duygusunun geliştiğini hangi eğitimci iddia edebilir? Ayrıca bir diğer sorun, öğretmenlerin ebeveynin yaptığı ödevleri değerlendirmeye almaları, hatta sınıflarda sergilemeleridir. Bunun eğitsel bir değeri olmayacağı gibi burada çocuğa verilen mesaj ne kadar etiktir?

İlköğretim seviyesinde ödevin bir de Milli Eğitim boyutunu görmek için İlköğretim Kurumları Yönetmeliğini incelediğimde sadece madde 16 'nın bu konuyla ilgisi var gibi göründüğüne kanaat getirdim:

Madde 16: “İlkokul 1, 2 ve 3 üncü sınıflarda öğrencilerin gelişimi ile öğretmen rehberliğinde gerçekleştirilecek olan proje ve öğrenci performanslarını belirlemeye yönelik çalışmalar, öğretmen gözlemlerine dayalı olarak yapılır.”   
  

Not1 :Yönetmelikte ödevle ilişkilendirilebilecek başka bir madde göremedim.  Dikkatimden kaçan yönetmelik maddesi veya yönergeler varsa, bu konuda okurların katkısının çok değerli olacağını düşünüyorum.

Not 2: Yaptığım alıntıları doğru teknikle vermeye çalıştım ancak alıntılama tekniğinde hata olmuş ise bu konudaki uyarılarınızı dikkate alacağım. (2003'de tezimden bu yana yazı alıntılamadığımı fark ettim. Yüksek lisans öğretmenlerimin ve diğer akademisyenlerin affına sığınıyorum)

Kaynakça: 

Turanlı, S. A. Öğretmenlerin ödeve ilişkin görüşleri: ortamsal etmenlere dair nitel bir çalışma. 2009. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt:03 No:37 Syf: 129-143 Erişim: 29.11.2013,  
http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.php?cwid=9&vtadi=TSOS&ano=106579_72eecd8b1ccaa41a46489a72bf45f190

Berberoğlu, G. Ev ödevlerinin öğrenme ile ilişkisi. Cito Eğitim: Kuram ve Uygulama, Kasım-Aralık 2008, Tanıtım sayısı, 50-54. Erişim:28.11.2013,

http://www.atlasilkogretim.com/Ev%20%C3%96devlerinin%20%C3%96%C4%9Frenme%20ile%20%C4%B0li%C5%9Fkisi.pdf

Gür, H.  Ödev yapma stillerinin akademik başarıya etkisi. 5.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi 30.04.2003, s.74, Erişim: 28.11.2013

http://www.matder.org.tr/index.php?option=com_content&view=article&catid=8:matematik-kosesi-makaleleri&id=63:ev-odevi-yapma-stillerinin-akademik-basariya-etkisi-&Itemid=38

Millî Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları Yönetmeliği. 21 Temmuz 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28360

 

Sayın veli...hatırlamak için hediye şart mı?

Öğretmenler günü geldiğinde velileri de tatlı bir telaş sarar. Çok sevdikleri ve değer verdikleri öğretmenlerin gününü en güzel şekilde kutlamak isterler. Buraya kadar bir sorun yok. Sorun kutlama şekillerinde.

Sorun bir: Hediye vermek. Kişisel olarak öğretmene hediye vermeye hiç olumlu bakmıyorum. Öncelikle öğretmenlerin hediyeye değil sadece hatırlanmaya, teşekküre, çabalarının görüldüğünü bilmeye, öğrencileri ve velileri tarafından önemsendiklerini hissetmeye ihtiyaçları var. Bunun için hediye gerçekten gerekli mi?

Sorun iki: Hediye vermekten daha kötüsü herhalde 'maddi değeri yüksek' bir hediye vermek olabilir.

Bu yazıyı yazmama neden olan tam da böyle bir durumun bir özel okulda yaşanmış olması. Hediye olarak öğretmene bir altın verilmesi, kesinlikle üzerinde çok yönlü düşünülmesi gereken bir olay. Maddi değeri daha yüksek hediye öğretmeni daha mı mutlu eder zannediliyor? Böyle bir yanılgı varsa buradan cevap verelim; kesinlikle öyle değil. Öğretmenlik gönül işidir ve mütevazilik öğretmenin ruhunda vardır. Öğretmen mutluluğu sadece öğrenci ve velileriyle ilişkisinde arar, verilen hediyede değil. Sıcak, samimi bir teşekkür ile hatırlanmak bir öğretmen için yeterlidir, olmalıdır.

Sorun üç: Veliler bu önemli noktayı atlayıp, hediye vermek istediler ve hediyede ipin ucunu kaçırdılar diyelim. Peki bu hediyenin öğretmen tarafından kabul edilmesinde hiç mi sorun yok?

Sorun dört:

• Öğretmeni bu altını kabul etmeye iten sosyal, toplumsal, ekonomik koşullar neler?
• Bu velileri öğretmene altın vermeye iten sosyolojik, psikolojik nedenler neler?
• Bu hareketle veliler çocuklarına nasıl bir mesaj vermiş oluyorlar?
• Peki ya öğretmen 'altın'ı kabul ederek öğrencilerine nasıl bir mesaj vermiş oluyor?

Her iki taraf için de bir art niyet olmadığına inanmak istiyorum. Ancak neresinden bakarsanız bakın, nasıl bir anlam yüklerseniz yükleyin söylenebilecek tek şey burada yaşanan olayın etik olmadığıdır.

Dileğim o ki bu tip olaylar münferit olsun ve yine dileğim o ki birgün bu tip davranışlar veliler ve öğretmenlerin hepsi tarafından etik bulunmasın.



Öğretmenler sıcak bir şekilde hatırlanmayı tercih eder.

CEVAP aranıyor

Eğitimde ciddi bir değişim başlayacak. Bazı eğitimciler sosyal medyada kıpırdanmaya, eğitimi birçok açıdan sorgulamaya başladı.  Ancak hala mahalle okulunda herhangi bir değişim görmekten çok uzağız. Değişimin kökten gelmesi gerek.

'Hey..bi dakka! okul benim istediğim insanı yetiştiriyor mu?'

' Okul çocuğumu kendine güvenen, sorgulayan biri olarak mı yoksa itaat eden çocuklar olarak mı yetiştiriyor?'. 

Artık anne babaların kıpırdaması, sorgulaması, sesini daha yüksek çıkarması gerekmez mi? Sorun, aklınıza takılan konularda bilimsel gerçekleri araştırın ya da araştıranları sosyal medyadan takip edin, çocuğunuzun bulunduğu sınıfın velileri olarak birleşin, çocuğunuzun aldığı eğitimdeki temel noktalarda tartışın. Okulda, sınıfta sizi rahatsız eden bir uygulama varsa diğer velilerin de ne düşündüklerini öğrenin, kısacası aranızda eğitim birliği açısından birleşin. Anne babalar eğitimin değişmesinden birinci derecede sorumludurlar. Bu yazının okul öncesi eğitimle ilgili sorgulama başlatacak bir kıvılcım olmasını umuyorum.

• Neden Türkiye’de ilkokul ve üzeri seviyede öğretmenlik yapmak için alanında 4 yıllık bir üniversite bitirmiş olmak şartı varken, özel sektörde okul öncesi eğitimde lise mezunu olmak yeterli ?
• Neden özelde çalışan lise mezunu öğretmenler düzenli olarak hizmet içi eğitim desteği almıyor?

• Neden çocuklar öğretmenin planladığı saatte, öğretmenin seçtiği etkinlikleri yapıyorlar?

• Neden çocuklar her şeyi sürü halinde yapmak zorundalar?(Alt yapılar farklı, ilgiler farklı )
• Neden daha anaokulundan çalışma kitapları kullanılmaya başlanıyor?(Oyunlara ne oldu? Bu yaşlarda yaşayarak öğrenme önemliydi. Neden çalışma sayfalarına, kitaplara gerek olsun?)
• Neden boyama kitapları kullanılıyor? Neden sınırlı boyama yaptırılıyor? (Karalama döneminde sınırlı boyama yaptırarak ne çok şey kaybettiriliyor)
• Neden aile katılımı etkinlikleri hakkıyla uygulanmıyor? Neden aile katılımı adı altında aslında ev ödevi, çalışma sayfası veriliyor? (Merak eden anneler okul öncesi yönetmeliğini açıp okusun ayrıntılar var)
• Neden her şey için ödül ve ceza yöntemleri uygulanıyor? (Uzun konu, bkz...övgünün ters etkisi) 
• Neden çocukların yapabildiklerine değil, yapamadıklarına odaklanılıyor? ('bunu zaten yapıyor, biz yapamadıklarını geliştirelim' mantığı bizi istediğimiz kendine güveni gelişmiş çocuğa ne kadar götürüyor?)
• Neden çocuklar yıl sonu için hazırlık yapmak ve velilerine bu hazırlıkları göstermek zorunda tutuluyor? (Yılı kapatma etkinliği olarak sadece birlikte piknik yapsak, birlikte eğlensek olmuyor mu mesela?)
• Neden durup durup şeker, lokum dağıtılıyor? (Neden anne babalar buna itiraz etmek bir yana ‘yasakla nereye kadar, seviyor çocuklar, sanki hiç mi yemiyorlar evde’ şeklinde cümleler kuruyorlar!)
• Neden velilerden gelen abur cubur, ıvır zıvır yiyecekler kabul ediliyor? (En başta zaten neden bir anne bu yiyecekleri okula kendisi göndermek ister ki?)
• Neden evde anne, okulda öğretmen çocuğun yemeğini bitirmesi için başına çöküyor? (Bitirmese ne olur?)
• Neden fast food restoranlara geziye gidiliyor?(Milli eğitimin hangi kazanımını gerçekleştiriyor? Milli kısmı olmadığı kesin!)
• Neden çocuklar için sinema odası(!) yapılıyor zaten yer sıkıntısı varken kreşlerde?
• Neden sinema odalarında velilerden gelen piyasa çizgi filmleri izletiliyor?
• Neden hava soğuk, yağmurlu, karlı olduğunda çocuklar bahçeye çıkarılmıyor?
• Neden bahçe yok çoğu kreşte?  
• ......................................................................................... :(