Gelecekte bizi neler bekliyor?

Geçtiğimiz günlerde katıldığım Fütürist Ufuk Tarhan'ın, son dönemdeki gelişmeleri bir çerçeveye oturtan; iş, gelecek, fütürizm ve başarı kavramlarının tanımı ile başlayıp; mesleklerin geleceği ile devam eden ve gençlerin gelecek için nasıl hazırlanmaları gerektiği ile ilgili tavsiyelerle son bulan konuşmasını dikkatle dinledim ve bolca not alıp bunu bir yazıya dönüştürmek ve özellikle öğrencilerimle paylaşmak istedim. 

Hepinize keyifli, bol düşünmeceli okumalar dilerim.

Konuşma bazı kavramların tanımlanması ile başladı. Sizlerin de düşüncelerini berraklaştıracağını düşündüğüm bu kavramlardan söz ederek başlayalım biz de: 

"Dünyanın hangi sorununu çözmek için adım atıyorsanız, neye dertleniyorsanız İŞİNİZ odur" diyen Ufuk Tarhan, GELECEĞİN ise ileride bizi bekleyen sabit bir şey olmadığını, aksine akışkan, dinamik ve içinde bulunduğumuz an ile devamlı etkileşim halinde yavaş yavaş deneyimlediğimiz bir süreç olduğunu vurguladı.  

Fütürizm Derneği

Tüm bu kavramlar içinde bizlere en yabancı gelen kavram Fütürizm'dir diye tahmin ediyorum. Hemen onu da Ufuk Tarhan'ın düşünceleriyle açıklamaya çalışalım. Bir tarihçinin geçmişe bakıp bilgi oluşturması gibi fütüristler de istatistik, anket vb. pek çok farklı disiplinden ve araçtan faydalanarak geleceğe bakıp bilgi oluşturur. Bugün halihazırda yüzden fazla üniversitede Fütürizm bölümü varmış, bunu duyduğumda çok şaşırdım. Demek ki "gelecek kendi haline bırakılabilecek bir şey değil". 

Üzerinde ortak bir anlayışa varmamız gereken diğer önemli bir kavram ise BAŞARI. Yaptığımız işte başarılı olup olmadığımıza nasıl karar veririz? Bu sorunun Ufuk Tarhan için cevabı; "sırf yaptığınız şeyleri yaptığınız için başkaları mutlu oluyorsa, o zaman başarılısınızdır.’’ Başarı kişiden kişiye değişen bir tanım anlamına gelmiyor mu o zaman? Örneğin benim için başarı bir öğrencimin hayatında olumlu bir katkı sağlayabilmemken; Ufuk Hanım için başarı yeni yazdığı kitabın insanlar üzerinde etkisi olması olabiliyor. 

Konuşma bu aşamadan itibaren, dinleyiciye içinde bulunduğu dünyaya dair geniş bir çerçeve çizerek devam ediyor. 

İnsanoğlunun temel ihtiyacı ilk çağlardan bu yana aynı: beslenme, barınma ve örtünme. Artan nüfusumuz, uzayan hayatta kalma süremiz ve tüketim hızımız ile dünya bu ihtiyaçları karşılayamaz ve problemleri organik insan aklı ile çözemez noktaya geldi. Bu nedenle son yıllarda artık daha zeki bir formun "insansıların yani yapay zekanın" bu işi ele alması düşünceleri ağırlık kazanıyor. Böyle olunca tıpkı insanların ihtiyaçları gibi insansıların da ihtiyaçları gündeme gelmeye başladı. 

Peki nedir insansıların ihtiyacı?

👉Enerji, 

👉İnternet, 

👉Şarj noktası, 

👉Laboratuvar 

👉Nano-materyaller.  

Tüm bunlar içerisinde öncelik enerji ihtiyacının giderilmesinde. Bu da bizi elektrik ihtiyacının karşılanması noktasına getiriyor. Geleceğin dünyasında elektrik o kadar önemli ki bir yerde sadece elektriğin olması bile, o yerin evimiz olması için yeterli olacak. İnsansıların ihtiyaçlarını karşılamanın tek yolunun, "organik insanın, dijital devrim ile iyileştirmeler yapması olduğu’ söyleniyor. Yani değişen dünyanın ihtiyaçlarını karşılamak, sorunlarını çözmek için yapay zeka, servis robotları ve insanlardan oluşan takımlara ihtiyaç var. Hatta bazı tehlikeli işlerde bu takımlarda sadece insansıların olması da mümkün.

Servis Robotu

İnsan eliyle yerküreyi getirdiğimiz bu sorunlu noktada "sürdürülebilirlik, yeşil enerji, iklim krizi, atık yönetimi, döngüsel ekonomi, 5G, yapay zeka, robotlar, kuantum bilgisayarlar, nanoteknoloji, genetik, 3D, hologram, sanal gerçeklik, Metaverse, Blockchain, Kripto para uzay turizmi…" gibi konulara eğilmek zorundayız. Tüm bunların içerisinde özellikle bir tanesi var ki diğer alanlardaki gelişimi de hızlandıracak: "Blockchain." Şu anda nasıl ki bilgisayar kullanamayan kişiler iş dünyasından silindiyse Blockchain ile işlem yapamayan kişiler kurumlar ve şirketler de var olamayacaklar. Yakın zamanda hepimiz Kripto para ve blockchain ile hem iş hem alışveriş yapıyor olacağız. Bu nedenlerle Ufuk Tarhan herkesin az bir parayla da olsa, kazanmak amaçlı değil, sadece öğrenmek için Kripto para hesabı açmasını öneriyor. 

Yakın zamanda gündeme gelen kavramlardan biri ise "Metaverse". Siz gençler arasında Metaverse kavramı ne kadar yakından takip ediliyor emin değilim, bu nedenle küçük bir parantez açarak çok kısa değinmek istiyorum. Avatarlarımız ile eş zamanlı olarak birbirimizle etkileşim kuracağımız, birlikte iş ve alışveriş yapacağımız, konsere katılacağımız, eğitimler alacağımız, banka işlemlerimizi yapabileceğimiz yani gerçek dünyada ne yapıyorsak sanal dünyada avatarlarımız aracılığı ile şimdilik kısmen yapabileceğimiz sanal bir evren Metaverse. Ready Player One filmi, Metaverse kavramını somutlaştırmaya yardımcı olabilecek güzel bir film. Henüz izlemeyenler varsa bir göz atın derim.

Ready Player One

Ufuk Tarhan konuşmasında Metaverse'e farklı bir perspektiften bakmamızı sağlıyor. Daha önce hiç bakmadığım bir açıdan… Dünyanın büyüyen sorunlarından kurtulmasının bir yolu olarak; tüketmeye, sürekli alıp, sürekli çöp üretmeye meyilli, hırslı insanoğlunun bu hırsını online dünyada doyurması sayesinde dünyanın sürdürülebilir olmasını sağlayacak bir ortam olarak görüyor Metaverse’ü. İyi niyetli ve umutvar bir görüş olarak umalım ki öyle olsun diyorum. Ancak bu sanal evrenin gerçekleşmesi için öncelikle internet ve elektrik sorununun çözülmesi gerekiyor. Konuşmacının tam bu noktada ihtiyaçlara birer fırsat gözüyle baktığını görüyoruz. Gençlere şöyle sesleniyor; "bu evrende nasıl üretken olabilirim diye düşünmeniz çok önemli, işsizlikten endişe etmeyin, gelecekte yeni yeni milyonlarca mikro düzeyde iş türeyecek". Gençlere bu noktada diğer bir tavsiyesi ise sanayi devriminden kalan idari bölünmelerden oluşan şu anki meslekler çerçevesinde düşünmemeniz gerektiği. Örneğin çiftçilik deyince aklınızda canlanan şeyden bambaşka bir çiftcilikten söz ediyoruz artık. Mühendisliğin, genetik bilimin, botaniğin, verimliliğin vb. dahil olduğu multidisipliner bir işten bahsediyoruz. 

Dikey Çiftçilik

Artık şunu anlamalıyız ki ‘tek bir şeyin derinlemesine her şeyini, her şeyin de bir şeyini bilmemiz gerek’ diyor Ufuk Tarhan.

Bu ne demek?

Kendinize bir alan seçin ve onunla ilgili derinlemesine bilgi ve deneyim edinmeye başlayın. Bunun yanı sıra farklı disiplinler ve konulara da açık olun. Bunu yaparken o sırada önce okulunuzu bitireceksiniz, belki herhangi bir işe girecek çalışacaksınız yani bugünün gereklerini yerine getirirken gelecek ile ilgili hazırlıklarınızı da beraberinde götüreceksiniz. Bunun için çok çalışmanız gerekecek; hiçbir okul, üniversite ya da bölüm sizin bilgi ihtiyacınızı karşılayamayacak. Öğrenme sorumluluğunuzu kendiniz üzerinize alacak ve ‘bu konuyu öğrenmek istiyorum’ diyerek okuyacak, izleyecek, soracak, araştıracak, belki staj yapacak ama bunu bir şekilde kendiniz öğreneceksiniz. Yani ‘otodidakt bir insan’ olacaksınız. İnternete otodidakt insanlar yazınca karşınıza çıkan kişilerin neleri kendi başlarına nasıl öğrendiklerini ve başarılı olduklarını görünce hayran kalırsınız. Bir arama yapmanızı öneririm. Bakalım hangi ünlüleri göreceksiniz?

Son olarak gençler, önünüze gelen çok ve çeşitli bilgi içinden seçim yaparak ilerleyeceksiniz. Bunları yaparsanız yetkinliğiniz artar, yetkin insanlara yetki verilir ve siz iş arayan değil iş tarafından aranan kişi olursunuz. Geleceğin işleri şu anki gibi hiyerarşik ve maaş alarak çalışılan statik bir yapıda değil, daha çok proje bazlı olacak. Siz yaptığınız işte çok iyi olursanız bir proje için davet alacak, bir ekiple o proje bitene kadar çalışacaksınız. Proje bitince var olan ekip dağılacak ve daha sonra siz, başka bir proje için başka bir ekip ile bir araya geleceksiniz. Kendi işinizin hem patronu hem işçisi olacaksınız.

Gelecek uzakta değil, geleceği şu anda yaşamaya devam ediyoruz. Kendiniz için bir şeyler yapmaya başlamanın tam zamanı.

Hayatımızın içinde bir süredir var olan ve benim de ilgiyle takip ettiğim konuları kapsamlı bir çerçevede aktaran Ufuk TARHAN’ın konuşmasını sizler için özetlemeye çalıştım. Umarım bu vesile ile kafanızda bazı soruların oluşmasına katkıda bulunabilmişimdir. 

Twitter- AylinSilig

İnstagram- aylinsilig

E-Posta: a_silig@yahoo.com

Yazmak ve Düşünmek Üzerine

Olaylar, insanlar, davranışlar, duygular üzerine kafa yoruyorum ama pek çok zaman düşüncelerim üzerine düşünmeyi ihmal ediyorum... Yazmaya başlayana kadar! Biraz durup, yavaşlayıp kendimi düşüncelerimin öznesi yapınca fark ediyorum ki ben aslında kendimi anlamak için yazıyorum. 

"Yazmak" ve "düşünmek" birbirini besliyor. Yazdıkça düşünüyorum, düşündükçe yazıyorum. Bir kere bu "akış'a" girmişsem yazma coşkusu geliyor ardından.

Yazmak, düşüncelerle dans etmek gibi. Bazen düzenli, kurallı bir dans; bazen de ritmi doğaçlama takip etmek gibi. Ben yazılarımı çogunlukla kurallı bir dansa benzetiyorum. Belki ritme kapılarak daha çok dans etmeliyim. Simdi, su anda yazma üzerine düşünürken gördüm ki içindeki ritmi takip edip kelimelerle dans etmek bambaşka bir keyif.

Hoşgeldin Meslektaşım!

Hoşgeldin meslektaşım,

Okulunu bitirdin. MEB, çoktan seçmeli bir sınav ile senin yeterli olup olmadığını ölçtü, senin iyi bir psikolojik danışman/rehber öğretmen olacağına kanaat getirmiş olmalı ki bir okula da atadı. Bu yazıda, okulda geçireceğin yıllar boyunca işine yarayacağını temenni ettiğim bazı noktalardan bahsedeceğim. 

Öncelikle psikolojik danışmanlık ve rehberlik uygulamalarını tam olarak anlamlandıramamış, kendine entegre edememis bir sistem içine girdiğini bil. Alanının ne olduğunu, neden var olduğunu ve neler yapmakla yükümlü olduğunu ve uygulamada nelere dikkat edilmesi gerektiğini okul yönetimine ve öğretmen arkadaşlarına henuz sene başında anlatman seni yıl boyu gereksiz sürtüşmelerden ve belirsizlikten kurtarır. Uygulama ile ilgili açıklamalar yaparken, neden ayrı bir odan olması gerektiğini anlattığında bunun bir ayrıcalık olmadığı da anlaşılacaktır. Sana bir öğrenci yönlendirilmek istendiginde bunu ne gibi durumlarda ve ne şekilde yapmaları gerektiğini de açıkla. Aksi takdirde, derste konuşanı,  arkadaşını rahatsız edeni, derse geç geleni, sigara içeni, dersin düzenini bozani kapında bulabilirsin. 

Mesleki sınırlarını, kendi anlayisini net şekilde ifade et ki sonrasında yanlış giden bir şeyler olduğunda bu konuşmaya referans vererek küçük hatırlatmalar yapabilesin. Bu ve bunun gibi nedenlerle görev tanımının yapıldığı ve alanın sınırlarının çizildiği yönetmeliğini oku ve uygulamalar konusunda tecrübeli meslektaşlarınla istişarede bulun. Son olarak atandığın kademeye ait yonetmeligi de oku. Artık teorik olarak hazırsın.

Okullar açıldı, öğretmenler kurulu olacak. Bu kurullarda çoğu zaman yeni gelenleri, en gençleri yazman seçme eğilimi vardır. Bununla ilgili de bir iki kelam etmeden gecmeyeyim. Baştan söyleyeyim. Piyango sana çıkar da seçilirsen, ikinci bir yazman da yoksa, bu konuda tecrübeli birini daha yanına iste. 

Kurulda Rehberlik Hizmetleri Yürütme Komisyonu seçilecek. Bu komisyona seçilen öğretmenlerin PDR hizmetlerine  sempati duyan, önemini kavramış kişilerden oluşması işini kolaylaştırır. Bu nedenle kuruldan önce uygun kişilerin isimlerini idaren ile istişare et. Toplantıda gönüllü olan çıkmaz ise kimlerin görevlendireceğini şansa bırakma. Aksi halde rastgele seçilen isimler sadece kağıt üstünde kalırlar. 

İşleyişe başladıktan sonra e-rehberlik üzerinden okulun rehberlik planını hazırlaman gerekecek. Bu konuda kılavuzu okumanı tavsiye ederim ancak yeterli gelmezse üzülme yalnız değilsin. Pek çok kişi kodlar arasında kaybolup, birbirlerine sorarak öğreniyor. Ayrıca bu konuda sık sık hizmet içi eğitim yapılıyor. Eğitim alamadın mı? Kimseyi de tanımıyorsun belki, bu durumda bulunduğun ilçedeki RAM'da çalışan meslektaşlarından destek isteyebilirsin. 

Ayrıca okullarda BEP geliştirme birimi vardır. Sen bunun doğal uyesisin. Ancak şunu bil ki okullarda BEP Toplantılarını yapmaktan sorumlu olan kişi okul müdürü veya onun görevlendirdiği müdür yardımcısıdır. Birimi toplayan da odur, başkanlık eden de. Rehber öğretmen olarak, sınıfında kaynaştırma kararı alınmış öğrencisi olan öğretmenlere BEP dosyası hazırlayabilmeleri için ihtiyaçları olan evrakları ve bunları doldurmaları konusunda müşavirlik sağlarız. Toplantılara katılır ve çocukla ilgili görüş ve gözlemlerimizi paylaşırız.

Eğitim öğretim yılının başında eğitici kollar oluşturulur. Bizim bu işlemlerle ilgili yönetmelikte bulunan görevimiz dışında her hangi bir görevimiz yoktur. Okul idarelerince, eğitici kol listelerini hazırlamanız istenirse görevinizin ne olduğunu kibarca hatırlatabilirsiniz. 

Yıllık programdan sonra okula ait psikososyal müdehale ve siddeti önleme planı yapacaksın. Okul müdürleri psikososyal müdahale ekibi oluşturacak; sen de bu ekibin doğal üyesisin. 

Okullarda hepimiz eğitimci olsak da aslında iki grup vardır. Öğretmenler ve idareciler. Bizler öğretmen kadrosundayız ve tüm özlük haklarımız öğretmenlerin haklarıyla aynı. Fakat idareler bazen rehber öğretmeni bir idareci gibi görme eğiliminde olabiliyorlar ve sizden idarenin görev tanımı içerisindeki görevleri yapmanızı isteyebiliyorlar. Hatta bazen öğretmenler odasından bilgi getirmenizi isteyen idarecilerle karşılaşırsanız da şasırmayın. Bu durumlarda bir rehber öğretmenin görevini ve pozisyonunu hatırlatmanız gerekebilir. 

Bir psikolojik danışman ve rehber öğretmen olarak okul iklimi üzerinde olumlu bir etkin olabilecek güçte olduğunu unutma. Hele ki bunu kendine misyon edinirsen, zaman içinde okulun kültüründe olumlu bir iklim oluşmasına destek olabilirsin. Öğretmenler arasındaki bağı güçlendirecek ortamlar yaratabilirsin. 

Derneğe üye olarak ve sosyal medya hesaplarını ( #egt #egtyayın #egtkonus gibi etiketleri) mesleki gelişimin icin takibe alarak kişisel profesyonel ağını genişletebilir; eğitimdeki yenilikleri takip edebilir ve bunları okuluna yansıtabilirsin.

Bir psikolojik danışman/rehber öğretmenin, çalıştığı okula en büyük katkısı okul personelinin vizyonlarını genişletmelerine olanak sağlamak olacaktır. Bunu da ancak ve ancak ogretmenler odasına sık sık giderek, öğretmenlerle sıcak bir etkileşim içinde olarak yapabilirsin. Öğretmenler odasındaki sohbetler sana grup hakkında kısa zamanda çok fikir verecektir. Ayni zamanda bu sohbetlerde pek çok fikrin temelini de ufak ufak atabilirsin. 

Unutma! Ögretmenler odasından soyutlanmış bir PDR Uzmanı için yapabilecegi şeyler çok kısıtlanmış demektir.

Öğrencilerle etkileşim içinde olmak icin derslere girmeyi beklemek zorunda değilsin. Teneffüsler, diğer öğretmenlerin dersleri, koridorlar, bahçe her yer bizim. 

"Danışmanlık Tedbiri" adı altında suça karışmış çocuklarla yürütülmesi gereken danışmanlıkları da senin yurutmeni isteyecekler ve bu sorumluluğun sana verilmesi için, çocuğun okulunda öğrenci olması bile gerekmiyor. Senin mahallende oturması yeterli. Bu aslında MEB'in değil, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın sorumluluk alanında olmasına rağmen, neden bize verildiğini sorma. MEB başka bir bakanlıkla protokol yapıveriyor, bir bakmışsınız başka bakanlıkların da görevlerini yapıyorsunuz. Zorla verilen, kısacık bir hizmetçi eğitimle artık bir hakime nasıl evrak dolduracağınız konusunda da uzman olmuşsunuz. 

Sevgili meslektaşım son olarak en çok can sıkan konulardan birine deginip yazıyı bitiriyorum: Zorunlu olarak ikinci bir okul görevlendirmesi tebliğ edilmesi. Bil ki bu yasal değildir. Olması gereken senin ikinci bir okulda görevlendirilmek üzere bir dilekçe ile idarene başvurduktan sonra görevlendirme yapılmasıdır. Aksi hallerde ne yapacağını öğrenmek için ilindeki dernek temsilcilerinle iletişime gecebilir ve Türk PDR Derneğinin web sayfasından bilgi alabilirsin.

Unutma! hiçbir konuda yalnız değiliz. 

Not: Bu yazıyı kişisel deneyimlerime göre yazdığım tahmin edilebilir olsa bile ısrarla altını çizerek ifade etmek istiyorum. Meslekte geçirdiğim 22 yıl boyunca verdiğim mucadeleler, edindiğim tecrübeler ışığında ortaya çıkan bu yazı oldukça kişiseldir ve genç meslektaşlarımla deneyim paylaşmak, biraz da serzenişte bulunmak amacıyla, içinde hiciv barındaracak şekilde yazılmıştır. Mutlak kesin bilgi olarak bakılmayıp, benim mesleğimi yorumlama biçimimin ve kişiliğimin de yazıda etkisi olduğu unutulmamalıdır.

- Posted using BlogPress from my iPhone

Salgın sonrası okula dönüşte öğrencilerin sosyal-duygusal gelişimlerini desteklemek için neler yapılabilir?

Krizler ve uzun süreli okul kapanmaları öğrencilerin, öğretmenlerin ve ailelerin psikolojik iyi oluş hallerini olumsuz etkiledi. Bir yıl gibi uzun bir süre kapalı kalan okulları açtığımızda öğrenme kayıplarıyla ve uyaran eksiklikleri, aile içi ilişkiler, yalnızlık ve daha pek çok etki nedeniyle bilişsel alanda, sosyal becerilerde gerileme, duygusal alanda çeşitli sıkıntılarla öğrencilerimiz karşımıza gelecek. 

Okulların kapalı kaldığı bu süreçte, evlerinde pek çok farklı hikayeler yaşadı çocuklar ve bu hikayelerin etkilerini okulda hep birlikte yaşayarak göreceğiz:  

❕❕Kendisini baskı altında hisseden öğrencilerimizin, okulların açılmasıyla birlikte sosyal ilişkilerine sınır koymakta zorlanması,

❕Evde kuralsız, rutinsiz ve sınırsız bir ortamda yaşayan öğrencilerimizin okula döndüğünde kuralları içselleştiremekte ve rutinlere alışmakta zorlanması, 

❕Evlerinde kendilerini güvende hissetmeyen çocukların yardım isteyebildikleri okullarından uzak kalmaları sonucu stres ve anksiyete belirtileriyle okula dönmeleri, 

❕ Görece küçük yaştaki çocukların online olarak da sosyalleşememeleri nedeniyle okula döndüklerinde arkadaşlık kurma, sürdürme, ilişkilerde sorun çözme vb. konularda daha fazla desteklenmeye ihtiyaçlarının olması,

❕  Yakınlarını kaybetmiş çocukların, bu dönemde rutin cenaze törenlerinin de yapılamayışı nedeniyle normal bir yas dönemi geçirememiş olmaları nedeniyle gecikmiş yas semptomları göstermeleri, 

❕ Etrafının daha çok bilincinde olan yaşı görece büyük çocukların endişe seviyelerinin artmış olması durumlari ile karşılaşacağız, 

❕Özel öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerimiz ile ilgili ise şöyle bir olumsuz tablo ile karşılaşmak çok olası görünüyor. Öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerimizin bu durumu, fark edilemeyerek pandemi öncesi "yeterince çalışmadıkları" veya "aileleri tarafından ilgilenilmedikleri" için başarılarının düşük olduğu algısı varken;  bunlara ek olarak pandemi sonrası "öğrenme kaybı nedeniyle başaramıyorlar" düşüncesi özel öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların tespit edilmesini zorlaştırabilir.

Hiçbir zaman tam olarak hazırlıklı hissedemeyebiliriz ancak yine de yapılabilecekler üzerine okul yönetimleri, öğretmenler ve psikolojik danışmanlar olarak daha fazla vakit kaybetmeden hep birlikte düşünmemiz gerekiyor. Pandemi sonrası okula sağlıklı bir uyum süreci yaşanması için alınabilecek önlemleri her okul sahip olduğu kaynakları ve ihtiyaç alanlarını belirleyerek kendi özelinde planlarsa verimliliğin artacağına inanıyorum. Tabii ki "okul terkini azaltmak için ailelere maddi destek yapılması", "okullarda oyun oynamaya ve serbest zamana daha fazla vakit ayrılması" gibi bazı genel tedbirler için bakanlığın önlem alması gerekecektir. Ancak merkeziyetçi yapıyla yönetilmeye alışkın olduğumuz kültürün etkisiyle, okul bünyesinde alabileceğimiz önlemler için de çözümü tamamen bakanlıktan  bekleyeceğimizden endişe ediyorum doğrusu. Beklemeyip, öğretmenler, okul yönetimleri, rehber öğretmen/psikolojik danışmanlar, aileler, öğrenciler hep birlikte ve sorumluluk alacağımız konusunda birbirimize güvenerek bir araya gelirsek etkili çözümler oluşturabiliriz.

Her okul kendi bünyesinde, çocukların "güvende olma" ve "bir yere ait hissetme" ihtiyaçlarını gidermek doğrultusunda tedbirler düşünmelidir. Öğrenme kayıpları elbette önemli ancak pandeminin öğrenciler üzerindeki duygusal, fiziksel, mental etkilerini; öğrenme kayıplarından daha öncelikli olarak hesaba katmamız çok yerinde olacaktır. 

Okullar açıldığında, kendi okulumuzda nasıl bir durumla karşı karşıya olduğumuzu betimleyecek, genel resmi görmemizi sağlayacak bir veriye ihtiyacımız olacak. 

 ✔  Bu nedenle ilk olarak okul risk haritaları aracılığıyla yüksek risk grubundaki öğrencileri saptayarak önceliği "okulu bırakma riski yüksek olan öğrencilere vermeli ve onları okula kazandırmak için bir yol haritası belirlemeliyiz. 

 ✔ Uygun ölçme değerlendirme araçlarıyla öğrenme kayıplarını saptayarak akademik alanda alınması gereken önlemleri planlamalıyız. 

  ✔  Öğretmenlere, stres altındaki çocukların gösterdikleri tepkileri fark etmeleri için destek vermeli ve ileri düzey yardım ihtiyacı olan öğrencileri okulların rehberlik servislerine yönlendirmeleri için gereken iletişim kanalını kurmalıyız. 

"Psikolojik iyi oluş (well-being) literatürüne göre psikolojik sağlamlığımızı güçlendirmenin 5 önemli kaynağı vardır: İnançlarımız, Bilişsel becerilerimiz, Fiziksel aktivitelerimiz, Alabildiğimiz sosyal desteğimiz, Duygularımızı ifade etme becerilerimiz. Bu bilgiden hareketle eğitimciler olarak okulların destekleyici bir sosyal çevre, çocukların ait olduklarını hissettikleri yerler, duygularını ifade edebilecekleri ve olumlu benlik algısı geliştirmelerine fırsat veren güvenli bir ortam olarak işlevini yerine getirmesi için çalışabiliriz. 

Öğrencilerin sosyal ve duygusal gelişimlerini desteklemek, psikolojik sağlamlığını arttırmak ve uyum sürecini daha rahat atlatmalarını sağlamak için okullarda;

• Sağlıklı bir "öğrenci-öğretmen ve akran ilişkisinin" tüm şubeler ve sınıflar arası ilişkileri kapsayacak şekilde kurulmasını destekleyebilir, 
• Çocukların okula dair aidiyet duygusu geliştirmelerini sağlayabilir,
• Çocukların öz-yeterlilik duygusu, olumlu benlik algısı geliştirmeleri için onları destekleyebiliriz. 
• Ayrıca stresi arttıran faktörlerin en başında gelen, olayları kontrol etme gücümüzün ortadan kalkmasına neden olan, belirsizliğin azalması için gereken önlemleri alabiliriz. Buna okul idareleri ve öğretmenlerin tutarlı davranmaları da dahil edilebilir.   

Peki tüm bunları nasıl yapabiliriz?

Ders içi ve ders dışı ortamların düzenlenmesi ile:

İçinde bulunduğumuz dönemin var olan zorluklarını göz önünde bulunduran bir pedagojik yaklaşımla ders içi ve dışı ortamları yeniden düzenleyebiliriz. Bu şekilde hem her bir çocuğun okulda, bir biçimde, var olmasını ve okula aidiyet duygusu geliştirmesini sağlayabilir hem de öz-yeterlilik duygusunu zedelememeyi başarabiliriz.

Sınıfın kurallarını değil, değerlerini oluşturmalı ve bu değerleri onların duygularıyla eşleştirmeliyiz. Bunu nasıl yapacağız? Önerim öğrencilere sınıfta kendilerini nasıl hissetmek istediklerini sorup, bunu hangi davranışlarla sağlayabileceğimiz üzerinde birlikte düşünmemizdir.  Ayrıca yukarida değindiğim gibi öğrencilerin derste var olmalarını, kendilerini önemli ve değerli hissetmelerini sağlamak için, öğretmenlerimizin etkileşimli ders tasarımı yapmalarını her zamankinden çok daha önemli buluyorum. En pasif öğrencimiz de dahil çocuklara derse katılım gösterebilecekleri fırsatlar yaratmak, çocukların öz yeterlilik duygusunu geliştirmeleri ve pandemi sonrası okula sağlıklı şekilde uyum sağlamaları için gerekli. Bunu yaparken öğretmen olarak cesaretlendirici, teşvik edici olmamız çok önemli. Bir diğer can alıcı nokta ders tasarımımızla çocukların katılım gösterebilecekleri farklı yollar sunmamız. Özellikle ders başarısı düşük veya çekingen öğrencilerin akademik olarak başarma duygusu yaşaması için onlara başarabilecekleri kolaylıkta, sadece sözel olarak değil, katılım gösterebilecekleri farklı yollar da sunarak ve daha çok destekleyerek kendilerinden istenen şeyi yapabileceklerine dair bir güven duygusu oluşturmamız.   

Uzaktan eğitimden beklediğimiz kadar faydalanamayan öğrencilerin kendine güven duymayabileceklerini, tedirgin, kırılgan ve çekingen belki de savunmacı bir tutumla agresif davranabileceklerini hesaba katarak onlarla iletişimde bulunmamız onlara karşı sabırlı olmamızı sağlayarak anlamlı bir fark yaratacaktır. İyi hissetmenin ve öğrenmenin ancak bir ilişki içerisinde gerçekleştiğini bilerek, okula dönüş sürecinde öğrencilerimizle kurduğumuz yakın, sıcak ve güvene dayanan ilişkinin, duygusal paylaşımlarımızın onların sadece akademik başarısına değil, aynı zamanda psikolojik sağlamlığına, iyi oluş hallerine katkı yapacağının farkında olarak davrandığımızda istediğimiz sonuca ulaşabiliriz.

Üzerinde önemle durulması gereken bir diğer konu, aktarım yöntemini mümkün olduğunca sınırlandırıp, çocukların aktif olmasını sağlayan, işbirliğine yer veren dersler tasarlayarak bir amaç etrafında toplanmış olan çocuklardan utangaç, daha düşük özgüvene sahip, sosyal becerileri yeterince gelişmemiş veya dışlanmış olanların ilişkiyi başlatmak konusunda yaşadıkları stresi azaltmak ve sosyalleşme yönünde bir adım atmalarını kolaylaştırmak. Tüm bunlara ek olarak derse başlamadan önceki ufak sohbetlerin de hakkını teslim etmeden geçmemek gerekir. Bu sohbetleri sınıf içinde olumlu bir hava yarattığı, etkileşim için fırsat verdiği ve sınıftaki klikleşmelerin azalmasına yardımcı olduğu için çok değerli buluyorum.

Öğrencilerin okulda bir şekilde 'var olduklarını hissetmeleri' normalleşme ve uyum sürecinde çok etkili olacaktır. Kişisel ilgilerine uygun olarak ders dışı faaliyetlerle meşgul olmaları, kendilerini akışa kaptırarak üretken hissettikleri anların sayısının artması ile öz-yeterlilik ve olumlu benlik algısı geliştirmelerine fırsat yaratan ortamlar yaratabiliriz. Bunun için öğrencilerimizin ilgi gösterebilecekleri çeşitli aktivite alanları yaratmaya çalışabiliriz. Örneğin, koridora koyulacak bir masa tenisinin yapamayacağı şey çok azdır. Tecrübeyle sabit. Bu noktada eğitsel kollardan bahsetmemek olmaz elbette. Okulu dershane mantığından uzaklaştırmak, yaşayan ve dinamik bir yer haline getirmek için kısa vadede en uygulanabilir çözümün eğitsel kolların işlerliğinin geri kazandırılması olduğunu düşünüyorum. Meslek hayatım boyunca eğitici kolların olması gerektiği gibi işlediğine pek tanıklık edemedim. Bu sorunu bakanlık düzeyinden, il, ilçe, okul yönetimlerine, öğretmenlerden öğrenci ve velilere kadar eğitimin tüm paydaşları olarak bildiğimizi düşünüyorum ama yine de istediğimiz sonucu almaktan çok uzağız. Adeta böyle gelmiş böyle gider algısı, bu durumu kabullenmemize neden oluyor sanki. Bir nevi normalleştiriyoruz bu işlevsizliği. Tam da şimdi öğrencilerin kendilerini ifade etme aracı olarak ders dışı aktivitelerin iyileştirici gücünden faydalanma zamanı. Belki bu sayede krizi fırsata çevirip, çoğunlukla işlemeyen, angarya olarak sistemde yerini koruyan eğitsel kolları çalıştırmayı başarabiliriz. Bu konudaki engelleri aşmanın yolunu okul olarak bulabiliriz ya da olması mümkün değil ise bakanlık olarak farklı bir sistemi derhal devreye sokmalıyız. Veliler bu konuda takipçi, destekçi ve talepkar olmalılar.

Ayrıca rehberlik ve psikolojik danışmanlık programlarında var olan, kişiliğimizin güçlü yanlarını ortaya çıkaran kazanımların sınıf öğretmenliği saatlerinde işlenmesiyle, çocuklarımızın karakterlerinin güçlü yanlarının farkında olmalarını sağlayarak, normalleşme döneminde psikolojik sağlamlıklarını arttırmalarına destek olabiliriz, öğrencilerin salgına ve evde kapalı kalmaya ilişkin duygularını paylaşabilecekleri grup oturumları düzenleyebiliriz. Öğrencilerimizle yaptığımız konuşmalarda evde kapanmanın bize ve dünyaya getirdiği olumlu değişimler üzerinde konuşarak, her kötü olayın bir de iyi tarafı olabildiğini fark etmelerini sağlayabiliriz. 

Buraya kadar üzerinde durduğum meseleyi özetlemem gerekirse; aslında yukarıda paylaştığım önerilerin ortak noktası eğitimciler olarak okulda çocukların bir şekilde var olmasını sağlamak, destekleyici sosyal bağları güçlendirmek ve çocukların stresle başetme becerilerini geliştirebilecekleri bir öğrenme iklimi oluşturmak. Tüm bunları planlama ve uygulamada rehber öğretmen/psikolojik danışmanlar ile işbirligi içinde olarak, önleyici bir yaklaşımla çocukları destekleyebiliriz. 

Okula uyumda "öğretmen boyutu"

Tabii okula belli bir stres ve yorgunlukla dönen sadece çocuklarımız değil, öğretmenler, yardımcı personeller, kantin, yemekhane vs. görevlileri... Kısacası okulda çocukla iletişimde olan herkesin iyilik halini önemsemeli ve zümre arkadaşları, rehberlik servisi ve okul idaresi olarak birbirimizi nasıl destekleyebileceğimizi düşünmeliyiz. Buradaki anahtar kelime öğretmenlerin 'iyilik hali.' Öğretmenler de stres yaşıyorlar, belki yas tutuyorlar, aileleri için endişelenirken bir de öğrencileri için endişe ediyorlar. Öğretmenler, öğrencilerinin, ailelerin ve kendilerinin beklentilerini yönetebilmek ve ev ile okul arasında bir denge kurabilmek durumundalar aksi halde tükenmişlik yaşayabilirler. 

Araştırmalar öğretmenlerin ruh sağlığını koruyucu iki olası faktörden bahsediyor. 

1. Gelişmiş duygu beceri yönetimi. duygularını doğru şekilde tanıyan, neden ve sonuçlarını anlayan, doğru adlandıran, ifade eden ve yöneten kişiler daha fazla iş tatmini ve daha az tükenmişlik yaşıyorlar.
2. Gelişmiş duygu yönetimi becerisine sahip bir yönetici ile çalışan öğretmenler daha olumlu duygular yaşama eğiliminde oluyorlar. 

Öğretmenlerin birbirine nazik oldukları, sıcak, güvene dayalı ilişkilerin hakim olduğu destekleyici bir okul iklimi yaratmak, öğretmenlerin kendilerini ders dışındaki ortamlarda ifade edebilmeleri için alanlar yaratmak, öğretmenler arası işbirliğine fırsat yaratan etkinlikler tasarlamak, derse girmenin yanı sıra öğretmenlerin kendilerini üretken hissettikleri anların sayısını arttırmak, zümreler arası iletişimi ve işbirliğini güçlendirmek için çalışmak ve bir araya gelip bunları nasıl yapacağımıza dair somut adımlar planlamak alınabilecek önlemler arasında. Örneğin okulda öğretmenlerin birbirinden destek istemelerinin cesaretlendirildigi bir iklim oluşturmak çok degerli. Bir öğretmenin sınıfta zor anlar yaşadığında boşta olan bir arkadaşına mesaj atarak destek olmasını isteyebileceği bir yardımlaşma ortamı yaratmak öğretmenlerimizin kendilerini güvende hissetmelerine büyük destek olur. Bu gibi önlemler ile öğretmenlerimizi tükenmişlikten koruyarak; onların iyi oluş hallerini destekleyebiliriz. Öğretmenlerin iyi hissetmeleri için ders programlarını, çalışma şartlarını sürekli değiştirmeden bir rutin oluşturmalarını sağlamak da onlara verilebilecek önemli bir destek olur.  

Okula uyumda aile boyutu:

Pandemi sonrası okula dönüşün bir de aile boyutu var elbette. Aileler çocuklarını desteklemeden önce kendi ihtiyaçları doğrultusunda yardım almalılar. Çeşitli yöntemlerle ailelerin kendi ihtiyaçlarını ve çocuklarının ihtiyaçlarını varsa önerilerini onlardan öğrenebiliriz. Çoğu zaman başvurdukları ilk birim okullarımızın rehberlik servisleri oluyor. Okul, ekonomik kayıp yaşayan, kalabalık olduklarından dolayı sosyal mesafeye dikkat edemeyen geniş ailelerde yaşayan, çocuklarına gereken destek ve ilgiyi gösteremeyen aileleri saptayarak ve ihtiyaç halinde ilgili kurumlara yönlendirerek onlara destek olabilir. Ayrıca çocuklarda görülebilecek semptomları fark edebilmeleri, çocuklarına duyguları tanıma, ifade etme, sorunlarıyla baş etme becerilerini nasıl geliştirebilecekleri konusunda yardımcı olabilmeleri için ailelere eğitimler verilmesi, uygulamaya dönük atölye çalışmaları yapılarak desteklenmeleri gerekir. 

Okula uyumda liderlik boyutu

Tüm bu önlemleri hayata geçirmemiz için; uzaktan eğitim sürecinde yıpranmış olan öğretmenleri heyecanlandırabilecek, ortak bir amaç etrafında toplayabilecek, yeni fikirlere açık, bunları hayata geçirmek için gereken maddi kaynakları yaratmak için çaba harcayacak, öğretmenlerinden destek alabilecek güçlü, adanmış ve güvenilir okul liderlerine ve böyle bir lideri takip etmeye istekli, uyumla çalışabilen bir okul ekibine ihtiyacımız var.

Bu yazıda amacım pandeminin getirecegi değişime uygun bir hazırlık yaparak yeni döneme girmemiz gerektiğine ve bahsi geçen ana başlıklar altında okulların kendi çözüm yollarını bulmasi gerektiğine dikkat çekmekti. Her okulun kendi özelinde ne gibi somut adımlar atılabileceğini, tüm öğretmenlerin katilimi ile belirlenmesi dileğimle... Not: Özel öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin tespitinde oluşabilecek zorluğa dair dikkat çekerek, yazıya katkı sunan arkadaşım Psikolog Gökhan Çelik'e teşekkür ederim.

Kaynakça: 

Planing School Reopining And Recovery After Covid-19 https://www.cgdev.org/sites/default/files/planning-school-reopening-and-recovery-after-covid-19.pdf

Thinking About Pedagogy In An Unfolding Pandemic. http://issuu.com/educationinternational/docs/2020_research _covid-19_eng

Resilience- The Art of Coping With Disasters- İsraelX.                      http://www.edx.org/course/resilience-the-art-of-coping-with-disasters 

http://www.yankiyazgan.com/ogretmenler-kaygili-ve-bunalmis-durumdalar-su-an-her-zamankinden-daha-fazla-sosyal-duygusal-ogrenmeye-ihtiyac-var/